przepisy kulinarne

                                                                                                  Kuchnia polska     
 Na kształtowanie się swoistych cech kuchni polskiej miały wpływ przemiany historyczne. Na przestrzeni dziejów kuchnia polska ulegała wpływom i zmianom regionalnym, zwłaszcza że tereny Rzeczypospolitej Polskiej historycznie zamieszkiwała zmieniająca się mozaika narodów. W efekcie silne są kulinarne wpływy wschodnie. Najpopularniejsze polskie potrawy to m.in.: pierogi, kasza, kluski, gołąbki, kotlet schabowy, kotlet mielony, bigos, galareta mięsna, golonka, zrazy, zupy (żurek, kapuśniak, krupnik, barszcz czerwony, rosół, zupa pomidorowa, zupa ogórkowa, zupa grzybowa, zupa grochowa, chłodnik), potrawy z kapusty i ziemniaków, pieczywo (chleb żytni, pszenny), ciasta, ser biały, jak i wszelkiego rodzaju mięsa (głównie wieprzowina, drób i wołowina) rozmaicie przygotowane, oraz w mniejszym stopniu ryby morskie i słodkowodne. Specyficznym polskim deserem są faworki, popularne są też inne wypieki, w tym babka, makowiec, sernik, pierniki czy pączki. Do bardzo charakterystycznych potraw i napojów należą flaki, ogórki kiszone, kapusta kiszona, zsiadłe mleko, maślanka, kefir.

Wśród napojów alkoholowych wódka pędzona ze zbóż i ziemniaków wyparła rozpowszechniony niegdyś miód pitny. Piwo – w Polsce chmielowe, jest napojem tradycyjnym i pospolitym, wino natomiast pija się rzadziej.

Popularnym napojem jest herbata pita często z dodatkiem plasterka cytryny i słodzona cukrem. Herbata przybyła do Polski z Anglii wkrótce po jej pojawieniu się w Europie Zachodniej (dzięki kupcom holenderskim). Rozpowszechnienie jej przypisywane jest jednak zaborcom rosyjskim w XIX wieku: do polskich domów w tzw. Kongresówce trafiły wówczas samowary z Rosji, gdzie herbata niezależnie pojawiła się w postaci daru z Chin na dworze carskim, na ok. 50 lat przed jej rozpowszechnieniem w Holandii. Popularna jest także kawa, powszechnie pita w Polsce od XVIII wieku, także przez niższe warstwy społeczne, jak rzemieślnicy czy zamożne chłopstwo.                                                           

Typowe surowce i potrawy w kuchni polskiej                                                                                                                                                                                          

Zboża

Na tle kuchni innych krajów typowe dla kuchni polskiej i zachodniosłowiańskiej są węglowodany, czyli potrawy zbożowe – kasze, pieczywa i różnorodne potrawy mączne – kluski, pierogi, zupy, sosy czy fermenty. Polska nie jest krajem wyłącznie rolniczo-uprawnym, ale również obficie zalesionym (około 31% pow. lądowej Polski to współcześnie lasy). Kuchnia polska typowo zawiera więc też wiele potraw i surowców z dostępnych produktów runa leśnego (grzyby, owoce, orzechy i zioła).

   Mięso
Wybór mięsa w kuchni polskiej również zależał od zalesienia – w przeciwieństwie do innych krajów jak Francja czy Węgry – w średniowiecznej Polsce nie wyrębywano lasów na pastwiska ani nie wypasano na wielką skalę bydła domowego na mięso. Bydło domowe, trzymane przy obejściach, dawało w Polsce przede wszystkim ceniony nabiał. Dla mięsa hodowano świnie, najczęściej wypasane w przywioskowych lasach, oraz drób; korzystano też z upolowanych zwierząt leśnych. Dlatego mięsa typowe dla kuchni polskiej to potrawy z wieprzowiny, drobiu i rozmaitej dziczyzny – od zajęcy czy ptaków po sarny i dziki – a także ryby słodkowodne. Mało wymagający drób hodowano przy obejściach dla wartościowych i pożywnych jajek, a także łatwo dostępnego mięsa z nadwyżek populacji. Przy uboju zwierząt wykorzystywano wszystkie jadalne części zwierzęcia, w tym podroby i krew, z której robiono kaszankę i czerninę, co jako zabieg kulinarno-oszczędnościowy było znane w całej Europie.                                                                                                                                             

  Ryby i raki                                                                                                                                                                                                                                                                                     Ze względu na historyczne uwarunkowania i tym samym ograniczony dostęp do morza, w kuchni polskiej obecne są przede wszystkim ryby słodkowodne, odławiane z jezior, strumieni, stawów i rzek, a także nieznane w kuchniach zachodnioeuropejskich raki, porównywalne do zagranicznych homarów. Ryba morska w polskiej kuchni to głównie śledź, dający się łatwo zakonserwować solą i dostarczyć do położonych daleko od morza regionów Polski. W polskiej kuchni nie stosowano łatwo psujących się owoców morza jak ostrygi czy krewetki, ani nie jadało się na wielką skalę ikry rybiej, jak ma to miejsce w kuchni rosyjskiej, korzystającej z dostępu do jesiotrów.                                                                                                                                                   Warzywa i owoce                                                                                                                                                                                                                                                            Typowa dla kuchni polskiej jest za to stosunkowo duża ilość zup i wywarów z lokalnych roślin, zbóż, produktów mięsnych, warzyw lub owoców. Typowymi warzywami w kuchni polskiej, jak u innych zachodnich Słowian, są buraki, różne odmiany kapusty, ogórki, a dawniej także dzikie rośliny jak szczaw, botwinka, mniszek pospolity czy pokrzywy. Dużą rolę w kuchni polskiej odgrywają też warzywa o wysokiej wartości odżywczej i dające się przechowywać przez okres zimowy, czyli rośliny strączkowe od grochu i fasoli po bób, kalarepę i rzepę. W okresie zimowym i na przednówku nierzadkie było wzbogacanie kuchni polskiej oraz paszy zwierzęcej pożywnymi orzechami, żołędziami i buczyną.Typowe owoce w kuchni polskiej to jabłka i owoce leśne, a także śliwki, gruszki, wiśnie, nieznane na północy Europy czereśnie, agrest i porzeczki – wszystkich tych owoców używa się do dzisiaj w potrawach, deserach, wypiekach, nalewkach oraz wytwarza się z nich typowe dla polskiej kuchni kompoty oraz powidła.                                                                                                                                                                       Nabiał                                                                                                                                                                                                                                                          W kuchni polskiej ważne jest typowo słowiańskie zastosowanie śmietany (zarówno kwaśnej, jak i świeżej) wszędzie tam, gdzie w kuchniach bałkańskiej i orientalnej występuje jogurt – w kuchni polskiej śmietana jest podstawą sosów, marynat i zup. Mimo kwaszenia śmietany i spożycia zsiadłego mleka, w polskiej kuchni nieznane jest wytwarzanie jogurtu bałkańskiego – za to przyjęto z czasem wytwarzanie tatarskiego kefiru.

Innym ważnym i pożywnym nabiałem w kuchni polskiej, oprócz jajek, jest łatwy w produkcji krowi twaróg, stosowany porównywalnie tak często jak feta w kuchniach bałkańskiej i bliskowschodniej. Nabiał owczy w Polsce znany był przede wszystkim w górach (oscypki, bryndza i inne). Krowie sery żółte i twarde pojawiły się w Polsce po rozpowszechnieniu technologii podpuszczkowej.                                                                                                                                              Tłuszcze                                                                                                                                                                                                                                                                                             Typowe tłuszcze w kuchni polskiej to cenne masło wymagające przechowania i produkcji bardziej skomplikowanej niż kwaszenie śmietany, smalec i skwarki uzyskiwane ze słoniny oraz oleje roślinne, dawniej przede wszystkim olej lniany i olej makowy, dzisiaj głównie rzepakowy. Szybko jełczejące oleje wyciskane z roślin spożywano kiedyś w Polsce bezpośrednio jako sosy i maczanki (np. do sałatek, pieczywa czy placków), a do smażenia, wypieków i potraw przetwarzanych używano trwalszych, i o większej tolerancji na wysokie temperatury, masła i smalcu. Trwały i łatwy w przechowaniu smalec spożywano z chlebem, a skwarki służyły jako okrasa, zwłaszcza w suchych produktach zbożowych.

                                                                                                                                                        Smaki w kuchni polskiej                                                                                                                                                                                            

Typowe dla polskiej kuchni smaki to:

·         słony

·         solony

·         słodki

·         lekko fermentowany lub kiszony – np. ogórki, kapusta, zsiadłe mleko, kwas chlebowy

                Ryba z koperkiem – przykład dania polskiego

·         umiarkowanie ostry – typowy chrzan, nowsza musztarda, szczypiorek, cebula, czosnek i zamorski pieprz

·         korzenny

·         ziołowy – typowe dla polskiej kuchni przyprawy: jałowiec, chmiel, gorczyca, lubczyk, macierzanka, zamorska gałka muszkatołowa, anyż, kminek

·         kwaskowaty – kwaśna śmietana, kapusta i ogórki kiszone

·         kwaśno-słodki – uzyskiwany typowo za pomocą jabłek, żurawin i innych owoców dodawanych do potraw

Szeroko stosowanymi i typowymi w kuchniach polskiej i słowiańskiej przyprawami są koperek oraz mak o specyficznych smakach, a kiedyś również siemię lniane.

Smaki ostre i silne w kuchniach polskiej i zachodniosłowiańskiej bywają zazwyczaj łagodzone i dopełniane śmietaną. Stosunkowo mało znane w kuchni polskiej jest redukowanie lub emulgowanie sosów i tłuszczów za pomocą octu, wina lub innego alkoholu.

Piwo w kuchni polskiej używane było jako pożywna podstawa zup (polewek), a wódki i nalewki są tradycyjnie spożywane osobno jako napoje wyskokowe. Redukcję tłuszczów i ożywienie smaków tłustych potraw otrzymuje się w kuchni polskiej przez dodatek kwaśnej śmietany, kwaskowatych owoców lub warzyw kiszonych czy przypraw umiarkowanie ostrych – chrzanu, cebuli lub musztardy. Octy nie są wytwarzane w kuchni polskiej na bazie kwaśnego wina, tak jak w kuchniach krajów znających winobranie, lecz spirytusu; ocet jest też głównie używany do marynat i konserwacji, ale w stopniu mniejszym niż w innych krajach.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Potrawy tradycyjne                                                                                                                                                                                     

 babka wielkanocna                                                                         

                                                   Polskie tradycyjne wielkanocne pieczywo cukiernicze, drożdżowa odmiana babki. 

                                                                                       Charakterystyka                                                                                                                                                                                                         Ciasto baby wielkanocnej przyrządzane jest z drożdży piekarskich lub piwnych rozczynionych ciepłym mlekiem i wymieszanych z mąką i cukrem oraz szczyptą soli. Taki rozczyn jest odstawiany do wyrośnięcia. Gdy wyrośnie, dodawane są jajka, mąka oraz rozmaite bakalie. Niekiedy ciasto zaparza się wrzącym mlekiem. Oryginalne baby wypiekano w karbowanych formach w kształcie ściętego stożka, a po upieczeniu oblewano je białym lub różowym lukrem                                                                                                                                                                                                                  Historia                                                                                                                                                                                                                       Baby po raz pierwszy były pieczone w Rzeczypospolitej Obojga Narodów pod koniec XVII wieku. Za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego rozpowszechniły się w krajach europejskich, a szczególnie we Francji 

                                                                                                                    

Składniki

• 4 jajka
• 200 g masła lub oleju roślinnego
• skórka i sok z 1 cytryny
• 1 szklanka cukru (180 g)
• 1 łyżka cukru wanilinowego (lub 1 laska wanilii)
• 1 szklanka mąki pszennej tortowej (160 g)
• 1/2 szklanki skrobi ziemniaczanej (90 g)
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia
• do posmarowania formy: 1 łyżka masła i około 3 łyżek bułki tartej lub mielonych orzechów lub migdałów
• na wierzch: cukier puder lub lukier i obrane migdały lub gotowe jajeczka

                                                                                                                    

Przygotowanie

• Jajka ocieplić (lepiej się ubijają) - włożyć do miski, zalać bardzo ciepłą wodą z kranu i odstawić na kilkanaście minut, w razie potrzeby zmienić wodę na cieplejszą.
• Przygotować formę na babkę z kominem pośrodku (śr. ok. 22 - 25 cm), posmarować ją 1 łyżką masła i wysypać bułką tartą lub mielonymi orzechami czy migdałami. Piekarnik nagrzać do 170 stopni C (grzanie góra i dół bez termoobiegu).
• Masło roztopić (olej delikatnie podgrzać w kąpieli). Do letniego tłuszczu dodać sok i skórkę z cytryny, odstawić.
• Do większej miski wbić jajka, dodać cukier i ubijać przez około 10 minut na jasną, gęstą i puszystą masę. W międzyczasie dodać cukier wanilinowy lub ziarenka wyskrobane z przepołowionej laski wanilii.
• Do drugiej miski przesiać mąkę pszenną razem ze skrobią ziemniaczaną oraz proszkiem do pieczenia, wymieszać.
• Do ubitych jajek dodać mieszankę mąki i zmiksować krótko na małych obrotach miksera do połączenia się składników w jednolite ciasto (można przez chwilę miksować mikserem, później przez chwilę mieszać delikatnie szpatułką, później znów zmiksować).
• Do ciasta wlać masło lub olej i zmiksować do połączenia się składników w jednolite ciasto. Ciasto będzie miało konsystencję podobną do budyniu. Masę wylać do przygotowanej formy i wstawić do piekarnika. Piec przez ok. 45 minut (do suchego patyczka).
• Po upieczeniu wyjąć i ostudzić. Można upiec dzień wcześniej i trzymać w formie pod przykryciem.
• Po ostudzeniu wyjąć babkę na paterę i posypać cukrem pudrem lub polukrować i obłożyć obranymi migdałami lub gotowymi jajeczkami.

                                                                                                                       

Barszcz                                         

 zupa przyrządzana na zakwasie lub zaprawiona octem. Barszcze popularne są w krajach Europy środkowej i wschodniej.Współcześnie barszcz przyrządza się na zakwasie z mąki albo wykorzystując kwas warzywny lub owocowy. Może to być np. sok z kapusty kiszonej, sok z kiszonych buraków czerwonych. Dawne barszcze były robione na bazie owoców berberysu lub owoców – żurawiny albo agrestu.Barszcz przygotowywany z buraków ćwikłowych, zwany barszczem czerwonym, tradycyjnie uznawany jest za danie kuchni polskiej, rosyjskiej i ukraińskiej                                                                                                                                                                                                     Historia                                                                                                                                                                                                                         Początkowo barszczem nazywano polewkę przygotowaną z kiszonych liści barszczu zwyczajnego. Historyczne wzmianki o tej potrawie wskazują na prawdopodobieństwo jej pochodzenia z V–VI wieku n.e. z terenów dzisiejszej Ukrainy.Według średniowiecznych przekazów, barszcz zbierano w maju, zanim jego łodygi zdążyły stwardnieć. Do przygotowania zakwasu wykorzystywano kwiaty, łodygi i liście tej rośliny. Zakwas uważano za świetne lekarstwo na kaca. Zazwyczaj jednak przygotowywano z niego zupę, łącząc go z bulionem mięsnym, żółtkami i śmietaną lub mąką jaglaną. Było to danie spożywane głównie przez biednych chłopów. Jeszcze w XV wieku – gdy rozpowszechniło się na terenach współczesnej Polski i Białorusi – ówczesna szlachta stroniła od niego postrzegając je pogardliwie jako pożywienie „wieśniaków”.                                                    

  

Składniki

• 2 kg buraków, ugotowanych (zobacz wskazówki)
• 2,5 litra bulionu jarzynowego lub mięsnego (zobacz wskazówki)
• 1 średnia cebula, posiekana i podsmażona na 1 łyżce masła
• 1 listek laurowy, 3 - 4 ziela angielskie, parę ziarenek czarnego pieprzu
• 1 łyżka octu lub 2 łyżki octu balsamicznego

                                                                                                                      

Przygotowanie

• Do wrzącego, czystego (przecedzonego) bulionu włożyć ugotowane, obrane i pokrojone na plastry (lub większe kawałki) buraki. Gotować na małym ogniu tylko przez około 10 - 15 minut. Na 5 minut przed końcem gotowania dodać liść laurowy, ziele angielskie, czarny pieprz oraz podsmażoną cebulkę. Odstawić z ognia i zostawić na całą noc lub minimum 6 godzin.
• Barszcz doprowadzić prawie do zagotowania (od tego momentu barszczu nie można już całkowicie zagotować, bo zacznie zmieniać kolor na ciemniejszy). Odstawić z ognia, dodać ocet i przecedzić. Doprawić ewentualnie solą i pieprzem (ostrożnie!).

Wskazówki

Dwa sposoby przygotowania buraków

• Buraki wyszorować i gotować w całości w wodzie, aż będą miękkie, przez około 1,5 godziny. Albo drugi sposób:
• Wyszorowane buraki ze skórką zawinąć w kawałki folii aluminiowej, ułożyć na blaszce do pieczenia i piec w piekarniku nagrzanym do 190 stopni C przez około 1 i 1/2 godziny lub do czasu aż będą miękkie.

Przepis na bulion mięsno - jarzynowy

• Do garnka wlać 2,5 litra zimnej wody, włożyć 300 g mięsa (np. końcówka żeberek bez kości lub innego mięsa). Zagotować, zszumować, zmniejszyć ogień, dodać około 1/2 łyżeczki soli i gotować pod przykryciem do miękkości przez 40 minut. Dodać obraną marchewkę i pietruszkę, 2 ząbki czosnku i 3 - 4 kawałeczki suszonych grzybków. Gotować przez 20 minut.
• Bulion można przygotować wcześniej, przecedzić przed dodaniem buraków. Mięso i warzywa z bulionu można wykorzystać do sporządzenia pasztecików lub uszek do barszczu. Wystarczy zmielić mięso razem z warzywami i podsmażoną cebulką, doprawić solą, pieprzem i dodać odrobinę bułki tartej w razie potrzeby. Można też dodać ugotowane suszone grzybki.

                                                                                                                     

Bigos                                                                                   

 tradycyjna dla kuchni polskiej, litewskiej i białoruskiej potrawa z kapusty i mięsa.                                           

                                                                                                                      Historia                                                                                                    Bigos w XVII–XVIII w. to potrawa z siekanego mięsa, ryb lub nawet raków z dodatkiem cytryn, limonek i octu winnego. W XVIII wieku zaczęto zastępować drogie składniki kapustą kiszoną, co było formą naśladowania elitarnej kuchni, stąd nazywano go „bigosem z kapustą”. W XIX wieku, jak podkreśla Jarosław Dumanowski, proporcje mięsa do kapusty zmieniły się i w ten sposób powstał współczesny bigos.Mimo zmian, nadal w książkach kucharskich znajdowały się przepisy na bigos bez kapusty. Wojciech Wielądko, autor Kucharza doskonałego (1783) podaje przepis na „bigos z karpia”. Przepisy zarówno na „bigos z pozostałej pieczeni lub mięsa z jabłkami” bez kapusty, jak i na „bigos hultajski z kapustą” zawarła Lucyna Ćwierczakiewiczowa w wydanej w 1860 r. książce 365 obiadów za pięć złotych. Nawet książki wydane już w XX wieku, jak grudziądzka Nauka gotowania do użytku ludu polskiego zawierały czasem przepisy na bigos bez kapusty.Przez wieki była to potrawa praktyczna, możliwa do przyrządzania zarówno w warunkach domowych, jak i w podróży. Można go było przygotować „na zapas”, przechowywać w piwnicach, a następnie odgrzewać, nawet po zabraniu w podróż. Służyły do tego specjalne garnki, tzw. bigośnice. Opis takiej podróży, którą odbył wraz z Henrykiem Sienkiewiczem, zawarł Zygmunt Gloger w swoich wspomnieniach.

                                                                                                                       

Składniki

• 40 g suszonych grzybów
• 200 g boczku
• 400 g mięsa gulaszowego wieprzowego
• 400 g mięsa gulaszowego wołowego
• 3 łyżki oleju
• 1 litr bulionu wołowego
• 1 kg świeżej białej kapusty
• 500 g kiszonej kapusty (waga po odciśnięciu)
• 100 g suszonych śliwek
• 2 cebule
• 250 g dobrej kiełbasy np. wiejskiej
• 1 łyżka koncentratu pomidorowego
• przyprawy: po 3 liście laurowe, kulki ziela angielskiego i jałowca oraz 1/2 łyżeczki kminku i szczypta ostrej papryki lub płatków chili

                                                                                                                    

Przygotowanie

• Suszone grzyby połamać, zalać szklanką ciepłej wody i odstawić do namoczenia.
• Przygotować duży garnek z grubym dnem oraz dużą patelnię. Boczek pokroić w kosteczkę. Całe mięso pokroić w niedużą kostkę.
• Na gorącą patelnię wlać 1 łyżkę oleju, włożyć boczek i co chwilę mieszając smażyć przez ok. 5 minut, przełożyć do garnka.
• Na patelnię wlać drugą łyżkę oleju i partiami obsmażać mięso, następnie przekładać je do garnka z boczkiem.
• Garnek z obsmażonym mięsem postawić na ogniu, wlać bulion (najlepiej gorący) i zagotować. Gotować pod przykryciem przez około 45 minut.
• Świeżą kapustę drobno poszatkować, pomijając głąba ze środka kapusty. Włożyć do garnka z mięsem i wymieszać. Przykryć i gotować przez około 1/2 godziny.
• Ciągle gotując bigos dodać grzyby wraz z wodą z moczenia, odciśnię kapustę kiszoną, posiekane śliwki oraz przyprawy. Dokładnie wymieszać i gotować przez około 1/2 godziny.
• Cebulę pokroić w kostkę, następnie zeszklić ją na patelni na 1 łyżce oleju. Przełożyć do garnka z mięsem.
• Kiełbasę obrać, pokroić w kostkę lub plasterki i podsmażyć na patelni, dodać do bigosu.
• Dodać koncentrat, dokładnie wymieszać, przykryć i gotować przez ok. 1 godzinę. Czasem zamieszać i sprawdzić czy bigos nie przywiera do dna. Doprawić pieprzem oraz w razie potrzeby solą.

Wskazówki

• Bigos najsmaczniejszy jest w kolejnych dniach. Bez wekowania postoi w lodówce do tygodnia.

Można go zawekować na dłużej i przechowywać w lodówce do 2 tygodni.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

Chłodnik litewski               Chłodnik litewski – chłodnik, którego podstawę stanowi ugotowana botwina zmieszana ze zsiadłym mlekiem bądź kwaśną śmietaną (czasami zastępowanymi przez kefir, jogurt albo maślankę) wraz z dodatkami, takimi jak surowy ogórek, koperek, jajko na twardo, a w wersji klasycznej  szyjki rakowe. Potrawa kuchni polskiej oraz litewskiej. Według przepisu Wincenty Zawadzkiej chłodnik przygotowywany był z zielonego kopru, ugotowanej botwiny lub szczawiu, rosołu oraz śmietany. Przed podaniem dodawano jajka na twardo, drobno krojone ogórki, ugotowane szyjki rakowe bądź kawałki ryby albo cielęciny. Podobny przepis podaje Lucyna Ćwierczakiewiczowa, zalecając dodatkowo dodanie barszczu białego (zakwasu z mąki) w celu zakwaszenia. W późniejszym przepisie Marii Ochorowicz-Monatowej nie występuje już rosół, a śmietana mieszana jest z kwaśnym mlekiem.We współczesnych przepisach do chłodnika litewskiego nie dodaje się wywarów mięsnych, mięsa ani ryb, natomiast jako dodatek pojawiają się rzodkiewka czy szczypiorek

Składniki

• 1 pęczek botwinki z większymi buraczkami
• 500 ml bulionu jarzynowego ewentualnie wody
• 400 g kefiru lub zsiadłego mleka
• 400 g śmietany 18% (gęstej, z kubka)
• 2 łyżki posiekanego szczypiorku
• 2 łyżki posiekanego koperku
• 2 małe ogórki gruntowe
• 1/2 ząbka czosnku
• 1 łyżeczka octu                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               

Przygotowanie

• • Botwinkę dokładnie umyć, odciąć buraczki, obrać je, następnie posiekać w drobną kosteczkę. Łodyżki i liście botwinki również drobno posiekać. Jeśli jest dużo liści, nie trzeba dodawać wszystkich.
  • Zagotować bulion lub wodę doprawioną solą oraz pieprzem. Dodać buraczki i grubsze łodyżki, gotować pod przykryciem przez ok. 15 minut, na umiarkowanym ogniu, do miękkości buraczków. Na 5 minut przed końcem gotowania dodać liście. Wywar ostudzić (np. w garnku z zimną wodą).
  • Do wywaru dodać kefir lub zsiadłe mleko, śmietanę, łyżkę posiekanego szczypiorku i łyżkę koperku, jednego obranego i pokrojonego w kosteczkę lub startego na tarce ogórka.
  • Doprawić startym czosnkiem, solą, pieprzem oraz octem. Wymieszać i schłodzić w lodówce. Podawać z ugotowanymi jajkami, pozostałym startym obranym ogórkiem oraz młodymi ziemniakami. Pozostałą posiekaną zieleninę wykorzystać do dekoracji chłodnika i ziemniaków.

Propozycja podania

• 4 jajka ugotowane na twardo / starte obrane ogórki / ugotowane młode ziemniaki

  Tradycyjnie chłodnik litewski podawało się go z ugotowanymi szyjkami rakowymi lub z pokrojoną pieczenią cielęcą.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        

Kuchnia wielkopolska                                                           polska kuchnia regionalna, charakterystyczna dla terenów Wielkopolski      Historia                                                                                                           W najdawniejszych, prehistorycznych czasach, podstawę wyżywienia mieszkańców terenu obecnej Wielkopolski stanowiła pszenica, proso i jęczmień (pierwsze uprawy tych zbóż datowane są na około 2500 lat p.n.e.). W VIII wieku n.e. zaczęto uprawiać żyto. We wczesnym średniowieczu znano już także rośliny strączkowe, len i niektóre rośliny oleiste. Hodowano też krowy, świnie i owce (wcześniej dominowało łowiectwo). Od XI wieku pojawiły się warzywa: ogórki, dynia i czosnek, a następnie kapusta, brukiew, marchew, rzepa oraz pasternak. W czasach I Rzeczypospolitej, a potem pod zaborem pruskim jadano różnorakie mięsa – dziczyznę, drób, wołowinę i wieprzowinę. Pito gorzałkę i miód, a także rozcieńczane piwo. Z przypraw sięgano do dawnego instrumentarium kuchni polskiej – stosowano czosnek, cebulę, zieloną pietruszkę, czy liście laurowe, a także szafran, rodzynki, pieprz, imbir, cynamon, gałkę muszkatołową, tudzież cytryny.O odrębności kulturowej kuchni wielkopolskiej zadecydował dopiero XIX wiek, kiedy to rozpowszechniły się ziemniaki. Zrobiły one w Wielkopolsce tak dużą kulinarną karierę, że mieszkańcy pozostałych zaborów zaczęli utożsamiać kuchnię wielkopolską głównie ze spożyciem ziemniaków, zwanych gwarowo pyrami. Potrawy z ziemniaków i mąki stanowiły podstawę wyżywienia szerokich mas mieszkańców regionu. Mięso (w tym również ryby) spożywano znacznie rzadziej, co nie oznacza, że potrawy z tych półproduktów nie należą do kanonu dań regionalnych. W uboższych domach mięso (czyli chabas) jadano od święta, np. przy okazji świniobicia. Podstawę codziennej diety drobnomieszczaństwa i proletariatu stanowiły, oprócz ziemniaka, potrawy mączne, kasze, kapusta kiszona, chleb, śledzie, słonina i niewielkie ilości gorszego mięsa. W przypadku najuboższych robotników menu stanowiły właściwie głównie ziemniaki i kapusta .Po uwłaszczeniu chłopów na terenie Prus, gospodarstwa wielkopolskie rozpoczęły produkcję żywności na rynek zewnętrzny, a nie tylko na własne potrzeby domowe. Skutkiem tego było otwarcie się wsi na różnego rodzaju nowości, w tym kulinarne. Zmieniały się powoli stosowane produkty, potrawy oraz zwyczaje związane ze stołem. Po kongresie wiedeńskim (1815) wschodnia część Wielkopolski pozostała w granicach Królestwa Polskiego, stąd różnice między kuchnią w Kaliskiem a Poznańskiem są widoczne do dzisiaj i dostrzec je można zarówno w sposobie przyrządzania większości tradycyjnych potraw, jak i ich nazwach.Trzon kuchni wielkopolskiej ustalił się, jako wypadkowa działania wielu czynników, przede wszystkim wymierającej powoli starej, tradycyjnej kuchni polskiej, silnych wpływów wysokiej kuchni francuskiej, niewielkich wpływów żydowskich (mieszczaństwo żydowskie Poznania preferowało kuchnię europejską, do potraw tradycyjnych sięgając w zasadzie tylko od święta), a nade wszystko wpływu trzech głównych kuchni niemieckich: południowej (inspirowanej tradycjami wiedeńskimi, bardzo wykwintnej, opartej na sznyclach, kotletach i rybach), północnej (inspirowanej angielskimi rumsztykami, rostbefem, baraniną, używającej sosu Worcester i ostrych przypraw) oraz przede wszystkim środkowej (specjalizującej się w ciężkich, pieczonych lub smażonych mięsach).                                                                                                                                                                                     Kuchnia galicyjska                                          regionalna kuchnia terenów wchodzących niegdyś w skład austro-węgierskiego kraju koronnego Galicji, stanowiąca, jako typowa kuchnia pogranicza, mieszankę kuchni polskiej i kuchni ukraińskiej, z dużymi wpływami kuchni austriackiej, węgierskiej, żydowskiej i innych.                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Tło historyczne                                                                                      Można zauważyć geograficzny podział kuchni galicyjskiej m.in. na kuchnie podhalańską, huculską, krakowską małopolską, zachodniogalicyjską, lwowską (wschodniogalicyjską). Osobne tradycje kulinarne miały liczne w Galicji mniejszości: żydowska i ormiańska.Galicja, której ośrodkiem części zachodniej stał się Kraków, opierała się na południu o podalpejskie pasmo Karpat. Poza wysokimi partiami Tatr Podhala na południu przecięta jest kilkoma łańcuchami wzniesień i pogórzy. Wilgotne gleby dolinne nadają się do uprawy, dostarczając owoców i wina. Jednym z dominujących elementów przyrodniczych tych ziem są Beskidy.Za główny ośrodek Galicji Wschodniej, jak i całej prowincji uchodził Lwów. Część wschodnia Galicji położona jest na Wyżynie Wołyńsko-Podolskiej, od północy graniczącej z Wyżyną Wołyńską, od południowego wschodu jej kraniec zajmują Karpaty Wschodnie. Na Rusi i Podolu większe dopływy Dniestru przecinają na części rozległy płaskowyż Wyżyny Podolskiej. Region Pokucia nad Dniestrem może się poszczycić sadami i winnicami.Pogranicza przyjmują przeważnie pewne potrawy od sąsiadów, jednak w przypadku Galicji upodobania kulinarne objęły teren całej Monarchii. Nawet ogromne przemieszczenia ludności w wyniku zmian po II wojnie nie zatarły tradycyjnych nawyków kulinarnych całkowicie. Kuchnia galicyjska coraz częściej modyfikowana, urozmaicona akcentami kosmopolitycznymi nadal widoczna jest na stołach.                                                                                                                                                                                                        Kuchnia regionu w dawnych czasach                                                 

Najwcześniejszy model gospodarki żywnościowej pojawił się na tych terenach w V tysiącleciu p.n.e., przyniesiony przez społeczności przybyłe z terenów dzisiejszych Bałkanów i Niziny Węgierskiej, niosące umiejętność uprawy roli i hodowli zwierząt. Najczęściej jadano wołowinę pochodzącą od udomowionego tura, wieprzowinę oraz baraninę, przybyłą wraz z ludnością z Europy Południowej. W epoce brązu obok pszenicy, żyta i jęczmienia pojawia się proso i owies. Hodowano również kury i gęsi. Uprawiano bób, soczewicę, mak, oraz rośliny oleiste, rzepik oraz rzepę oleistą i len. We wczesnej epoce żelaza importowano sól z kopalń Hallstattu w obecnej Austrii, a także warzono miejscową sól pochodzącą ze źródeł solankowych.Około połowy V w p.n.e. nastąpił kolejny skok cywilizacyjny w rozwoju rolnictwa trwający kilka stuleci niesiony przez plemiona celtyckie. Migrujący Celtowie przynieśli ze sobą umiejętność wypiekania chleba na zakwasie na tych ziemiach oraz uprawy oleistej kukuczki. Na początku I tysiąclecia dotarły na obszar Galicji wpływy rzymskie za pośrednictwem plemion germańskich. Z przypraw roślinnych z tego okresu znano czosnek, chrzan i koper Wczesnośredniowieczna kuchnia została zrewolucjonizowana przez pojawienie się pieców kopułkowych, co umożliwiało wypiek lepszego i pulchnego pieczywa. Na przełomie X i XI wieku na stołach pojawiła się kapusta, mieszana razem z krupami, kawałkami ryb, mięsa lub słoniny. Z biegiem lat kwaśnica stała się podstawowym daniem jednogarnkowym podhalańskiego ludu. Całe Podkarpacie będzie znało tę potrawę, a każda gospodyni warzyć ją będzie na swój sposób i zgodnie z zasobnością własnej spiżarni. Na średniowiecznym stole znajduje się przede wszystkim groch pod różnymi postaciami. Najstarszy zachowany przepis na barszcz z buraków pochodzi z końca XVI wieku, nazywany był wówczas kwaskowatą polewką.Od XVII wieku olbrzymią popularnością wśród szlachty cieszyć się będzie zebranie potraw w Compedium kuchmistrza Czernieckiego spisane na zamku w Wiśniczu, wydane w Krakowie, które do XIX wieku doczeka się aż dwudziestu wydań. W Polsce ziemniaki pojawiły się po zwycięskiej odsieczy Wiednia w 1683 roku. Wtedy też Jan III otrzymał pierwsze sadzeniaki od cesarza Leopolda I prosto z ogrodów cesarskich w Wiedniu. Stanisław Czerniecki tworzy też dla dworu pierwsze potrawy z tertofelli, jak nazywano wówczas kartofle lub ziemniaki. W kuchni tej wyrazistości smaków nadawać będzie ocet, wino, cukier, przyprawy korzenne i aromaty. Do przygotowywania potraw w zależności od zasobności portfela nie używano moszczu winnego do gotowania, lecz zastępowano go octem owocowym. Ziemniaki, według relacji z 1767 von Lendorfa, który zanotował, że między Tropawą a Krakowem, kartofle są pożywieniem zwykłego człowieka i jada się je trzy razy dziennie.

                                                                                                                                                                        Piwo                                                                                                                                                                                                                                                                                              Do picia używano piwa, które było podstawowym i powszechnym napojem. Warzone było z pszenicy lub na sposób niemiecki z jęczmienia. We Lwowie piwo warzone jest od końca XIV wieku. W XVIII wieku statystyczny mieszkaniec dworu i dużych miast spożywał na głowę 20 litrów wódki i ponad 700 litrów piwa. Statystyczny chłop w tym samym czasie wypijał 3 litry wódki i 100 litrów piwa rocznie. Piwo konsumowano wówczas od śniadania do obiadu, od obiadu do poduszki. Piwo warzone było w każdym folwarku, w browarach miejskich, a także w wielu chłopskich gospodarstwach. Ceniono w Małopolsce z powodu fałszowania piwa wyłącznie prawdziwe piwa angielskie, importowane prosto z Londynu, „szmalbiry” i „elbiry” oraz ulubiony najdroższy porter. Przywożono również piwa z Czech i Śląska. W drugiej połowie XIX wieku swoją pozycję umocniły na rynku browary w Żywcu i Okocimiu, zaś rangę międzynarodową zdobyła fabryka wódek i likierów Józefa Baczewskiego we Lwowie. Arcyksiążęcy Browar w Żywcu założony w latach 1852–1856 przez Karla Habsburga szybko zdobywa sławę najpierw w Galicji, gdzie konkuruje z piwami baronów Götz-Okocimskich oraz Browarami Lwowskimi.                                                                                                                                    Wino                                                                                                                                                                                                                                                                         Do Małopolski winorośl dotarła z południa Europy, przypuszczalnie z Państwa Wielkomorawskiego. Według wykopalisk archeologicznych, już na przełomie IX i X wieku winorośl uprawiano na terenach Małopolski, z tego bowiem czasu pochodzą pozostałości winnicy odkryte na zboczach Wawelu Pierwsze udokumentowane historyczne informacje o uprawie winorośli i produkcji wina w południowo-wschodniej Polsce pochodzą z przełomu XI/XII wieku ze Lwowa oraz z Krakowa. W połowie XII w. winnice krakowskie były już na tyle znane, że geograf arabski Al-Idrisi opisując Kraków wspomina, że jest pięknym, wielkim, o wielu domach, mieszkańcach, targach, winnicach i ogrodach^[. Również Benedyktyni z Tyńca sadzili winnice w swoich dobrach oraz w dolinie Wisłoki. Opactwo tynieckie było przez wieki jednym z najważniejszych ośrodków winiarstwa w regionie. Dalej na wschód głównymi ośrodkami uprawy był Przemyśl i Lwów. W Przemyślu winnice zajmowały wzniesienie zwane dziś Winną Górą. W XIII wieku rozległe winnice posiadali w Przemyślu biskupi obrządku bizantyjskiego oraz klasztory franciszkanów i dominikanów. Na wzgórzach wokół Lwowa były kiedyś winnice, z których do stu beczek wina, i to nie najlepszego, brali każdego roku w dziesięcinie książęta ruscy. W XIV wieku wino produkowali na Podkarpaciu już mieszczanie. W tym czasie osadnicy niemieccy rozwinęli uprawy winorośli w okolicach Krosna. Dokument lokacyjny z 1389 roku wspomina o winnicach należących do mieszczan przemyskich. Pozostałością dawnych kolonii są nazwy niw w obrębie wsi w których zajmowano się uprawą winorośli np. Winnice w Januszkowicach, Jodłowej, Lisowie, Liwoczu itd. W wieku XVI i XVII w Polsce wina z obszaru Węgier (najpopularniejsze w owym czasie – stąd powiedzenie nullum nisi Hungaricum nic poza węgierskim) zwano węgrzynami, czasem madzarami, niemal równie popularne było wino pochodzące z okolic greckiego miasta Malwazja zwane w Rzeczypospolitej małmazją. W XVI wieku Lwów był znany jako jeden wielki skład małmazyi. Od czasów saskich najpopularniejsze były wina sprowadzane z terenów Cesarstwa – węgierskie i austriackie, kupowane prosto u producentów, które trafiały następnie „na stoły w krakowskiem, sandomierskiem i na Ruś, na Ukrainie popularne były wina wołoskie i monasterskie”.                                                                                                                                                                                                                                             Sery                                                                                                                                                                                                                                                Galicja znana była również z hodowli owiec i uszlachetnionego bydła, których hodowla dostarczała nie tylko wełny i serów, ale także mięsa. We wschodniej części przeważały rodzime odmiany wschodniokarpackie, w zachodniej owce odmiany saskiej. Agenor Romuald Gołuchowski sprowadza też uszlachetnione odmiany krów simmentalskich.     Według historyka Marcina Bielskiego (1551) osiedlanie niemieckich kolonistów podniosło ogólny poziom gospodarki kraju. A dlatego je (Niemców) Bolesław tam osadzał, aby bronili granic od Węgier i Rusi; ale że był lud gruby, niewaleczny, obrócono je do roli i do krów, bo sery dobrze czynią, zwłaszcza w Spiżu i na Pogórzu, Ponad trzydzieści lat później w roku 1582 kronikarz Maciej Stryjkowski napisał, że niemieccy chłopi osadzeni pod Przeworskiem, Przemyślem, Sanokiem, i Jarosławiem są „dobrymi rolnikami                                                                                                                                                                     

                                                                 Potrawy tradycyjne                                                                                                                                                                                                                              

    Kotlet schabowy 

 kotlet panierowany ze schabu (z kością lub bez) przypominający sznycel wiedeński. Współcześnie jedna z popularnych potraw w kuchni polskiej.Historia polskich kotletów schabowych sięga XIX wieku. Przepis na schabowy występuje w książce Lucyny Ćwierczakiewiczowej pt. 365 obiadów za pięć złotych.

    Typowe składniki                                      schab z kością lub bez kości

bułka tarta

mąka

jajka

smalec

    przyprawy (sól i pieprz)                                                                                        Sporządzenie                                                                   Schab pokroić na plastry i ubić tłuczkiem. Jajka roztrzepać i połączyć z przyprawami. Ubity i pokrojony schab obtoczyć w mące, potem w jajku, a następnie w bułce tartej. Wstawić patelnię na średni ogień i roztopić na niej smalec. Przygotowany kotlet położyć na patelnię i smażyć na złoty kolor z jednej i drugiej strony. Podać na talerzu z ziemniakami, kaszą, ryżem lub kluskami oraz duszonymi lub smażonymi pieczarkami, gotowanymi jarzynami, surówkami,                                                        Golonka                                                               nazwa tradycyjnej polskiej potrawy z tuszy świni domowej.

Do tradycyjnych posiłków należą golonki z kapustą i borowikami (prawdziwkami), a także z pieczonym boczkiem i świeżą papryką. W lokalach gastronomicznych dostępna jest również golonka z żurawiną i świeżym chrzanem, po węgiersku, bawarsku lub nadzieniem z zielonego pieprzu. W Beskidach na golonce przyrządzić można kwaśnicę lub – w zależności od regionu – kapuśniak. W Beskidzie Śląskim i Żywieckim serwowana jest golonka duszona w piwie. Beskidzką golonkę zdaniem restauratorów wyróżnia większa zawartość pieprzu i ostrzejszy aromat. Smak golonki podkreślać mają pieczone ziemniaki i kiszona kapusta, zdarza się, że podawana jest z frytkami.

  

Składniki

 

• 1 kg łopatki wieprzowej lub szynki
• 1 cebula
• 2 ząbki czosnku
• 2 łyżki oliwy
• 200 g chudego boczku lub bekonu lub pancetty
• 500 ml piwa pszenicznego lub cydru
• 250 ml bulionu
• 1 - 2 marchewki
• 200 g pieczarek
• 1/2 szklanki przecieru pomidorowego, passaty
• 1 łyżka masła
• 1 łyżka mąki ziemniaczanej
• 1 łyżka mąki pszennej
• przyprawy: 3 ziela angielskie, 2 liście laurowe, po 2 szczypty soli morskiej i pieprzu, 1 łyżeczka słodkiej papryki, 1/2 łyżeczki ostrej papryki w proszku, 1/2 łyżeczki suszonego oregano

  

Przygotowanie

• Mięso pokroić w kostkę ok. 1,5 cm. Cebulę obrać i pokroić w kosteczkę. Czosnek obrać.
• W dużym garnku na oliwie zeszklić osoloną cebulę (5 minut co chwilę mieszając), dodać czosnek i smażyć przez chwilę.
• Zwiększyć ogień do dużego i włożyć mięso, doprawić je solą i pieprzem i stopniowo obsmażać co chwilę mieszając.
• Gdy całe mięso będzie już obsmażone, dodać pokrojony na kawałeczki boczek oraz przyprawy: ziele angielskie, liście laurowe, słodką i ostrą paprykę oraz suszone oregano.
• Smażyć przez kilka minut co chwilę mieszając, następnie wlać piwo i zagotować na większym ogniu.
• Dodać gorący bulion, przykryć garnek, ustawić na mniejszy ogień i gotować przez 1 i 1/2 godziny.
• Dodać obraną i pokrojoną na plasterki marchewkę oraz pokrojone na półplasterki pieczarki, przecier, masło, wymieszać, zagotować, sprawdzić doprawienie solą. Przykryć i gotować przez kolejną godzinę do miękkości mięsa.
• W celu zagęszczenia sosu przesiać obydwie mąki bezpośrednio przez sitko do garnka z gulaszem, wymieszać i zagotować.
• Gotować jeszcze 1 - 2 minuty. Podawać z kaszą lub ziemniakami i sałatą ze śmietaną lub inną ulubioną surówką.

             

 

Kuchnia wielkopolska                                                      polska kuchnia regionalna, charakterystyczna dla terenów Wielkopolski.                                    

  Historia                                                                                                        

W najdawniejszych, prehistorycznych czasach, podstawę wyżywienia mieszkańców terenu obecnej Wielkopolski stanowiła pszenica, proso i jęczmień (pierwsze uprawy tych zbóż datowane są na około 2500 lat p.n.e.). W VIII wieku n.e. zaczęto uprawiać żyto. We wczesnym średniowieczu znano już także rośliny strączkowe, len i niektóre rośliny oleiste. Hodowano też krowy, świnie i owce (wcześniej dominowało łowiectwo). Od XI wieku pojawiły się warzywa: ogórki, dynia i czosnek, a następnie kapusta, brukiew, marchew, rzepa oraz pasternak. W czasach I Rzeczypospolitej, a potem pod zaborem pruskim jadano różnorakie mięsa – dziczyznę, drób, wołowinę i wieprzowinę. Pito gorzałkę i miód, a także rozcieńczane piwo. Z przypraw sięgano do dawnego instrumentarium kuchni polskiej – stosowano czosnek, cebulę, zieloną pietruszkę, czy liście laurowe, a także szafran, rodzynki, pieprz, imbir, cynamon, gałkę muszkatołową, tudzież cytryny.   O odrębności kulturowej kuchni wielkopolskiej zadecydował dopiero XIX wiek, kiedy to rozpowszechniły się ziemniaki. Zrobiły one w Wielkopolsce tak dużą kulinarną karierę, że mieszkańcy pozostałych zaborów zaczęli utożsamiać kuchnię wielkopolską głównie ze spożyciem ziemniaków, zwanych gwarowo pyrami. Potrawy z ziemniaków i mąki stanowiły podstawę wyżywienia szerokich mas mieszkańców regionu. Mięso (w tym również ryby) spożywano znacznie rzadziej, co nie oznacza, że potrawy z tych półproduktów nie należą do kanonu dań regionalnych. W uboższych domach mięso (czyli chabas) jadano od święta, np. przy okazji świniobicia. Podstawę codziennej diety drobnomieszczaństwa i proletariatu stanowiły, oprócz ziemniaka, potrawy mączne, kasze, kapusta kiszona, chleb, śledzie, słonina i niewielkie ilości gorszego mięsa. W przypadku najuboższych robotników menu stanowiły właściwie głównie ziemniaki i kapusta.  Po uwłaszczeniu chłopów na terenie Prus, gospodarstwa wielkopolskie rozpoczęły produkcję żywności na rynek zewnętrzny, a nie tylko na własne potrzeby domowe. Skutkiem tego było otwarcie się wsi na różnego rodzaju nowości, w tym kulinarne. Zmieniały się powoli stosowane produkty, potrawy oraz zwyczaje związane ze stołem. Po kongresie wiedeńskim (1815) wschodnia część Wielkopolski pozostała w granicach Królestwa Polskiego, stąd różnice między kuchnią w Kaliskiem a Poznańskiem są widoczne do dzisiaj i dostrzec je można zarówno w sposobie przyrządzania większości tradycyjnych potraw, jak i ich nazwach.Trzon kuchni wielkopolskiej ustalił się, jako wypadkowa działania wielu czynników, przede wszystkim wymierającej powoli starej, tradycyjnej kuchni polskiej, silnych wpływów wysokiej kuchni francuskiej, niewielkich wpływów żydowskich (mieszczaństwo żydowskie Poznania preferowało kuchnię europejską, do potraw tradycyjnych sięgając w zasadzie tylko od święta), a nade wszystko wpływu trzech głównych kuchni niemieckich: południowej (inspirowanej tradycjami wiedeńskimi, bardzo wykwintnej, opartej na sznyclach, kotletach i rybach), północnej (inspirowanej angielskimi rumsztykami, rostbefem, baraniną, używającej sosu Worcester i ostrych przypraw) oraz przede wszystkim środkowej specjalizującej się w ciężkich, pieczonych lub smażonych mięsach.

                                                                                                                  Dania charakterystyczne                                                                                                                                                                                                          Do  charakterystycznych dań kuchni wielkopolskiej należą:

      

    Ślepe ryby                                                                   

  tradycyjna postna zupa ziemniaczana, charakterystyczna dla kuchni wielkopolskiej. Jej nazwa pochodzi stąd, że zazwyczaj nie była gotowana na mięsie, nie zawierała więc oczek tłuszcz. Jeśli była przygotowana z zasmażką, nazywano ją ślepymi rybami z myrdyrdą. Bazą zupy jest ugotowana włoszczyzna i duża liczba gotowanych ziemniaków przetartych przez sito. Bazę tę rozprowadza się w wodzie; można ją również zabielić mlekiem, śmietaną lub maślanką oraz okrasić słoniną. Ślepe ryby były potrawą przeznaczoną głównie dla osób niezamożnych, a więc w wersji tradycyjnej nie zawierały mięsa. Spotyka się jednak również odmiany mięsne. Zupę podaje się z przysmażoną na złoto bułką.                                   

  

Rosół

                                                                                 
             

Składniki

Porcja rosołowa z kurczaka

1 sztuka

marchew

2 sztuki

pietruszka

1 sztuka

seler

1 sztuka

cebula

1 sztuka

Delikat przyprawa w  płynie Knorr

1 sztuka

Rosół szlachetny drobiowo-warzywny Knorr 2 sztuki 

        

Przygotowanie krok po kroku

Krok 1

Warzywa obieramy i przesmażamy na odrobinie oliwy w garnku.

Krok 2

Kurczaka dokładnie płuczemy i dodajemy do warzyw.

Krok 3

Zalewamy wodą do przykrycia składników i doprowadzamy do wrzenia.

Krok 4

Dodajemy rozkruszone kostki rosołowe i gotujemy na wolnym ogniu 45-60 minut.

Krok 5

Rosół doprawiamy do smaku przyprawą.

Czernina polska zupa o charakterze polewki, której podstawowymi składnikami są rosół i krew kaczki, gęsi lub królika, rzadziej prosięcia.W jadłospisie staropolskim była to zawiesista zupa przyrządzana na wywarze drobiowym (z kości i podrobów kaczki albo gęsi) i dodatkiem ich świeżej krwi, podprawiona mąką i zakwaszana (utrwalona) octem, zaprawiana (na słodko bądź ostro) pikantnymi przyprawami korzennymi (cynamon, goździki, pieprzem) oraz suszonymi śliwkami i jabłkami. Podawano ją z krajanymi podrobami, gruszkami, gotowanymi łazankami albo kluseczkami.Charakterystyczny słodko-kwaśny smak nadają czerninie cukier i ocet (zmieszane z krwią, żeby zapobiec jej skrzepnięciu). Oprócz podstawowych składników smak nadają zupie dodatki: syrop ze śliwek lub gruszek w occie, gotowane w niej świeże lub suszone owoce (gruszki, śliwki, jabłka, rodzynki lub wiśnie), ocet winny lub jabłkowy, miód lub inne składniki. Czarninę podaje się z kluskami lanymi, domowym makaronem lub z gotowanymi ziemniakami.Czerninę (w gwarze kujawskiej czorninę) można utożsamiać z czarną polewką (w Małopolsce nazywano ją też szarą polewką), dawniej podawaną kawalerowi, któremu odmówiono ręki panny. Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu wspomina o takiej czarnej polewce, którą na zamku Horeszków miano podać Jackowi Soplicy w symbolicznej odmowie oddania mu córki za żonę.Na Kaszubach zupę tę z kluseczkami podaje się tradycyjnie w dzień Bożego Narodzenia. Obecnie została ona wpisana na listę polskich produktów tradycyjnych, jako czernina kaszubska (czôrnina lub czarwina) oraz czarnina kujawska. W styczniu 2023 roku czernina została uznana za najgorszą zupę na świecie według portalu TasteAtlas.